De mens is voor een groot deel van het leven afhankelijk van sociale verbintenis. Sterke emotionele relaties vormen simpelweg een cruciaal onderdeel van onze overlevingsstrategie. Iedereen kent dan ook een bepaalde mate van angst voor het verliezen van dat soort relaties. Je alleen en verlaten voelen, dat wil niemand. Die angst kan zich op twee manieren uiten: als verlatingsangst en als bindingsangst. Die twee lijken elkaars tegenovergestelden, maar zijn dat niet helemaal!
Verlatingsangst
Iemand met verlatingsangst doet er alles aan om emotionele verbinding niet te verliezen. In relaties is dit dus de persoon die continu bevestiging nodig heeft dat de ander niet vertrekt. Hij of zij steekt ontzettend veel tijd, aandacht en energie in de relatie en zal zelfs een slechte relatie niet snel beëindigen. De angst om alleen te zijn is te groot.
Symptomen verlatingsangst
- niet goed alleen kunnen zijn en continu in contact willen staan met de ander
- niet goed voor jezelf kunnen zorgen en je afhankelijk opstellen
- de overtuiging hebben de ander nodig te hebben
- veel aandacht vragen en de ander claimen
- eigen behoeften en grenzen uit het oog verliezen en met de ander versmelten
- snel jaloers zijn
- onzekerheid en een gevoel van minderwaardigheid
Bindingsangst
Iemand met bindingsangst gaat eigenlijk nog een stapje verder. Deze persoon is zo bang emotionele verbinding te verliezen, dat hij of zij überhaupt geen verbindingen aangaat. Zo ontstaat tenminste nooit een situatie waarin iemand je kan verlaten. Mensen met bindingsangst gaan soms helemaal geen liefdesrelaties aan of gaan van de ene kortstondige relatie naar de ander. Is toch sprake van een langdurige relatie, dan doen deze personen er alles aan om de ander op afstand te houden. Ze proberen de ander soms zelfs te ‘testen’, om te kijken hoe ver ze kunnen gaan zonder dat de ander vertrekt.
Symptomen bindingsangst
- veel behoefte aan vrijheid en autonomie
- weinig ervaring met (lange) relaties
- snel twijfelen aan de relatie of kritisch zijn op de ander
- moeite met emoties delen of behoeften aangeven
- afstand creëren, bijvoorbeeld door ruzies uit te lokken
- onzekerheid en een gevoel van minderwaardigheid
Oorzaken verlatings- en bindingsangst
Iedereen bevindt zich ergens op het spectrum tussen verlatings- en bindingsangst, maar bij de mensen die er echt flink last van hebben, is vaak wel een oorzaak aanwijsbaar. De angst is in veel gevallen het resultaat van een gebeurtenis uit het verleden die veel impact heeft gemaakt. Die gebeurtenis heeft met verlating te maken, zoals:
- gescheiden worden van de ouders, bijvoorbeeld bij een langdurige ziekenhuisopname
- een emotioneel niet beschikbare ouder, bijvoorbeeld een ouder met een psychische aandoening
- gescheiden of overleden ouders of dierbaren
- een stormachtige relatie die is stukgelopen
Dit soort gebeurtenissen zorgen voor onzekerheid en een gevoel van minderwaardigheid (symptomen van zowel verlatings- als bindingsangst). In de toekomst wordt geprobeerd de kans op verlating zo klein mogelijk te maken.
Tegenovergestelden trekken elkaar aan
Het paradoxale van verlatings- en bindingsangst is dat de twee typen elkaar aantrekken. Het komt dus vaak voor dat iemand met verlatingsangst een relatie heeft met iemand met bindingsangst. Ook kunnen die ‘rollen’ van relatie tot relatie – en zelfs binnen dezelfde relatie – omwisselen. Dit komt omdat de gedragspatronen van beide typen elkaar perfect aanvullen.
Degene die de ander continu wil claimen, kan dat uitermate goed doen bij iemand met bindingsangst. Degene die zelf graag afstand bewaard, maar wel bevestiging wil dat de ander niet vertrekt, vindt dat in iemand met verlatingsangst. De een weerspiegelt zo de angst en het gedragspatroon van de ander en dat is vertrouwd. Het klinkt gek, maar de ander bevestigt op deze manier jouw beeld van hoe relaties werken.
Aantrekken en afstoten
De dynamiek in relaties tussen een verlatingsangstige en een bindingsangstige is enorm complex en moeilijk te doorbreken. De relatie is weinig liefdevol en wordt geregeerd door angst. Die angst creëert een patroon van aantrekken en afstoten dat steeds heftiger wordt. De partner met verlatingsangst zal de ander naar zich toe willen trekken, terwijl de partner met bindingsangst dan alleen maar meer afstand zal nemen.
Hierdoor komen stellen in een vicieuze cirkel terecht die alleen doorbroken kan worden als een van de twee de rollen omdraait. Als een van de partners het opgeeft of dreigt op te geven, wordt niet zelden van rol gewisseld. De bindingsangstige is zo gekwetst dat hij of zij verlatingsangst ontwikkelt; de verlatingsangstige wil zichzelf in de toekomst beter emotioneel beschermen door afstand te houden.
Tips om met verlatings- of bindingsangst om te gaan
Heb je zelf verlatingsangst?
- Werk aan je eigen onafhankelijk door te leren op eigen benen te staan en voor jezelf te zorgen.
- Geef een eventuele partner met bindingsangst de ruimte en creëer een omgeving waarin hij of zij het ook kan aangeven als er meer ruimte nodig is. Zo voorkom je dat je partner op manipulatieve wijze probeert je op afstand te houden.
Heb je zelf bindingsangst?
- Werk aan het herkennen van je eigen emoties en behoeften, leer grenzen aan te geven en ruimte voor jezelf te creëren.
- Geef een eventuele partner met verlatingsangst tot op zekere hoogte de bevestiging die hij of zij nodig heeft, ook al vind jij dat overdreven.
Bij heftige verlatings- of bindingsangst loont het om te onderzoeken waar de angst vandaan komt. Een psycholoog kan je hierbij helpen. Zo leer je je eigen emoties en gedrag te verklaren, krijg je de controle over je angst en houd je niet de ander verantwoordelijk voor jouw gevoel van eigenwaarde en geluk.
Eerst even kennismaken?
Wil je een gratis kennismakingsgesprek inplannen of heb je een vraag? Vul het contactformulier in en wij helpen je graag verder! Indien je meer wilt weten over de tarieven, bekijk dan onze pagina met de kosten voor relatietherapie.